ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ /5
ΥΜΗΤΤΟΣ : ΙΕΡΑ, ΛΑΤΟΜΕΙΑ, ΔΡΑΚΟΣΠΙΤΑ*
Σύμφωνα με τον περιηγητή Παυσανία στην κορυφή του Υμηττού (στην περιοχή που βρίσκεται πάνω από την Παιανία – κάπου στο σημερινό ραντάρ και τις κεραίες των τηλεοπτικών σταθμών) υπήρχε τα αρχαία χρόνια το ιερό του Υμηττίου Διός.
Το ιερό αυτό αφιερώθηκε στον Δία τον 8ο π.Χ. αιώνα, σε μια περίοδο όπου αποδεδειγμένα υπήρξε ξηρασία στην Αττική, αφού ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού έφυγε και αποίκησε σε άλλες περιοχές. Επίσης ο Παυσανίας αναφέρει την ύπαρξη αγάλματος του Υμηττίου Διός.
Ένα άλλο ιερό υπήρχε στο νοτιοανατολικό τμήμα του Υμηττού, στην περιοχή της Βάρης, και ήταν αφιερωμένο στις Νύμφες, θεότητες του δάσους και των νερών (Μην ξεχνάμε ότι κάποτε ο Υμηττός ήταν κατάφυτος…). Στο “Σπήλαιο των Νυμφών” λατρεύονταν επίσης ο Πάνας, θεός των ποιμένων και των αγροτών, καθώς επίσης και ο θεός Απόλλωνας.
Σ΄ αυτό το σπήλαιο, πήγαν οι γονείς του το 428 π.Χ. τον νεογέννητο Πλάτωνα – σύμφωνα με τον βιογράφο του Ολυμπιόδωρο – για να τον θυσιάσουν. Όμως – σύμφωνα με τον Ρωμαίο συγγραφέα Αιλιανό – ένα σμήνος από μέλισσες κάθισαν στα χείλη του και άρχισαν να βουίζουν, γεγονός που θεωρήθηκε σημάδι της ευγλωττίας του , κι έτσι γλίτωσε τη θυσία.
Ένα άλλο λατρευτικό σπήλαιο στον Υμηττό υπήρχε πάνω από τα Γλυκά Νερά, το “Σπήλαιο του Λιονταριού”.
Ακόμα, σημαντικός αρχαιολογικός χώρος στον Υμηττό θεωρείται ο χώρος όπου βρίσκονταν το ιερό του Προοψίου Απόλλωνα, πολύ κοντά στο σημερινό εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, πάνω από το Κορωπί.
Αν και η περιοχή είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος, έχει οικοδομηθεί αυθαίρετα.
Λατομεία Μαρμάρου
Στον Υμηττό έχουν εντοπιστεί αρχαία λατομεία μαρμάρου.
Ένα μεγάλο μέρος από τα αρχαία λατομεία, από όπου έβγαινε το Υμήττειο μάρμαρο βρίσκονταν νότια από τον σημερινό οικισμό του Καρέα, πάνω από την σημερινή Ηλιούπολη. Κάποια από τα λατομεία αυτά χρησιμοποιούνται από τον 6ο αιώνα π.Χ. στην Ακρόπολη της Αθήνας για τα θεμέλια του αρχαίου ναού της Αθηνάς, δίπλα στο Ερεχθείο και για τον Παρθενώνα καθώς και στο Δίπυλο.
Όπως αναφέρει ο G. R. Lepsius: (1)“… Ένα εύκολα αναγνωρίσιμο ασβεστολιθικό πέτρωμα από τα περίχωρα της Αθήνας, το οποίο παρείχε ένα έξοχο και πολύ στέρεο δομικό υλικό, εξορύσσονταν στην αρχαιότητα από το λατομείο βορείως του αγροκτήματος Καρά, που βρίσκονταν περίπου 3,5 χιλιόμετρα Ν.Α. της Ακρόπολης, στις κάτω πλαγιές του Υμηττού, είναι ένα ανοιχτόχρωμο, κάπως πορώδες ασβεστολιθικό πέτρωμα από την τριτογενή περίοδο, κατά τους κόκκινο ή ανοικτό κόκκινο, χρωματισμένους από ψήγματα σιδήρου... όμοιο με την ρωμαϊκή τραβερτίνη, είναι υπερβολικά “σκληρό” και με δομή σε μικρό βαθμό κρυσταλλική μέσα στην λεπτόκοκκη έως πυκνή μάζα του. Αυτό το ασβεστολιθικό πέτρωμα πριονίζεται, από τους αρχαίους, κόβεται σε τετράγωνους λίθους και γυαλίζεται καλά. Όπως φαίνεται το χρησιμοποιούσαν μόνο λίγο καιρό στην Αθήνα:
Είδα αυτό το πέτρωμα από τον Καρά στο θεμέλιο και τις βαθμίδες της εξωτερικής περίστυλης αίθουσας του αρχαίου ναού της Αθηνάς δίπλα στο Ερεχθείο. Επίσης μου είπε ο Dr Dorpfeld ότι το πάνω μέρος της κρηπίδας (δηλ. ο στυλοβάτης) του Παρθενώνα επί Κίμωνα, χτίστηκε από το πέτρωμα από τον Καρά και μου έδειξε ένα τετράγωνο λίθο από τον Καρά από τις δομές του Κίμωνα, ο οποίος υπερκαλύφθηκε από τις μετέπειτα τοποθετημένες βαθμίδες από Πεντελικό μάρμαρο στη Ν.Δ. γωνία του Παρθενώνα επί Περικλέους.
Επίσης στο Δίπυλο βρήκα το ασβεστολιθικό πέτρωμα από τον Καρά να χρησιμοποιείται ως δομικό υλικό. Το θεμέλιο των τειχών που ανεγέρθηκαν από τον Θεμιστοκλή, αποτελούνταν από πολυγωνικούς ογκώδεις λίθους (μπλοκ) με καθαρά λαξευμένους αρμούς, από το μπλε – γκρίζο ασβεστολιθικό πέτρωμα του Λυκαβηττού.
Κατά την πρώτη κατασκευή των τειχών του Θεμιστοκλή στο Δίπυλο, χρησιμοποιήθηκαν ωραία λαξευμένοι τετράγωνοι λίθοι από το πέτρωμα του Καρά. Έτσι βλέπουμε αυτούς τους τετράγωνους λίθους από τον Καρά, μαζί με τους επίσης καλά και οξείς λαξευμένους στους αρμούς, τετράγωνους λίθους από ασβεστολιθικό πέτρωμα του Πειραιά, στον νότιο πύργο του Δίπυλου, σε αρκετές περιτοιχίσεις.
Στα κτίσματα της μετέπειτα εποχής πάνω στην Ακρόπολη ή στην πόλη των Αθηνών, φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε πλέον αυτό το στέρεο ασβεστολιθικό πέτρωμα από τον Καρά: τα αρχαία θραύσματα (κοντά) στην περιοχή Καρά δεν έχουν και καμιά σπουδαίας σημασίας εξάπλωση, αν και τους κίτρινους διαβρωμένους, σχετικά ογκώδεις σωρούς τους, μπορεί να δει κανείς εύκολα με γυμνό μάτι από το ύψος της Ακρόπολης.
Πρόσφατα, άρχισε πάλι, η εκμετάλλευση αυτού του σκληρού ασβεστόλιθου από τον Καρά….”
Μερικά λατομεία λειτούργησαν μέχρι τους Ρωμαϊκούς χρόνους (4ος αιώνας μ.Χ.). Το μάρμαρο του Υμηττού, χρώματος γκρίζου με φλέβες, εξάγονταν στην Ρώμη και χρησιμοποιήθηκε από τους Ρωμαίους. Σύμφωνα με τον Στράβωνα, ο Λ. Κράσσος είχε διακοσμήσει το σπίτι του στην Ρώμη με κολόνες από Υμήττειο Μάρμαρο.
“Δρακόσπιτα”
Εξάλλου, ενδιαφέρον παρουσιάζουν κάποια κτίσματα με πολύ μεγάλες πέτρες κοντά στα νταμάρια, τα “δρακόσπιτα”. Βρίσκονται κοντά στα λατομεία και θεωρούνται ως τόποι όπου έμεναν οι λατόμοι κατά την διάρκεια των εργασιών τους στην περιοχή. (2)
Δύο τέτοια “δρακόσπιτα” υπάρχουν στο αρχαίο λατομείο, ΒΑ του σημερινού οικισμού Καρέα, στον Άγιο Γεώργιο.
Ένα νεότερο “δρακόσπιτο” υπήρχε στην περιοχή “Λιοντάρι”, στην δυτική πλευρά του Υμηττού, πάνω από την Ηλιούπολη. “Ανακατασκευάστηκε” με ευθύνη του Δήμου Ηλιούπολης για να χρησιμοποιηθεί ως στέκι ορειβατών και “φυσιολατρών”.
Μεταλλεία
Εκτός από τα λατομεία, στον Υμηττό υπήρχε εξόρυξη μεταλλευμάτων από την Μυκηναϊκή Περίοδο.. Τα μεταλλεύματα πρέπει να ήταν αργυρούχος μόλυβδος.
Επισημαίνεται ότι έχουν βρεθεί πολλά στοιχεία ανασκαφικά που έχουν σχέση με εργασίες που γίνονταν στην περιοχή. Ο περιηγητής Chandler σημειώνει ότι όταν περιηγήθηκε τον Υμηττό, επισήμανε σήραγγες αρχαίων αργυρωρυχείων.
Οχυρά
Στον Υμηττό, υπάρχουν ακόμα λείψανα από μικρά οχυρά. Σε διάφορα σημεία υπάρχουν μικροί πύργοι, “βίγλες” όπως ονομάστηκαν στους νεότερους χρόνους τα αντίστοιχα μικρά οχυρά, οι οποίοι δεν είναι βέβαιο αν έγιναν για λόγους προστασίας ή αν ήταν σημεία εποπτείας των λατομικών εργασιών που υπήρχαν στην περιοχή. Κάποια άλλα οχυρά που αναφέρονται από διάφορους περιηγητές και επιστήμονες, έχουν πλέον εξαφανιστεί. Ένα από τα μικρά αυτά οχυρά βρίσκονταν ΝΑ του Καρέα, πάνω απ’ την σημερινή Ηλιούπολη.
Στο προαναφερόμενο έργο του, ο A. Milchhoefer σημειώνει: “…Όταν πήγα στην ανατολική άκρη του φαραγγιού, ανέβηκα από εκεί στην ράχη του Υμηττού και είδα μια κατασκευή, η οποία χωρίς αμφιβολία ανήκει στην κατηγορία των οχυρών. Είναι μια τετράγωνη διπλή έπαλξη, 55-56 βήματα από Β προς Ν και 72-73 βήματα από Α προς Δ. Οι τοίχοι που απομένουν έχουν ύψος μέχρι 1,30 μ. Ο εξωτερικός τοίχος είναι 1,80 περίπου και ο εσωτερικός 1,20 περίπου. Μεταξύ των δύο τοίχων υπάρχει μια τάφρος 1,80 μ. πλάτος. Στην Ν.Α. πλευρά και σε άλλο χώρο, ο εσωτερικός και ο εξωτερικός τοίχος συνδέονται με κάθετους τοίχους. Όσο σχεδιασμένο μπορεί να φαίνεται αυτό το κτίσμα, πρέπει να αναρωτηθούμε αν δεν είναι παρά ταμπούρια, δηλαδή μια αμυντική οχύρωση για να κόψεις τον δρόμο, όπως γίνονταν και στους νεότερους πολέμους των Ελλήνων. Όμως δεν υπάρχει καμιά ανάμνηση των κατοίκων της περιοχής του Υμηττού, ότι εδώ έγιναν μάχες, ή ότι υπήρχε ένα σημαντικό στρατιωτικό οχυρό…”.
…………………………………………………………………………………………………………
1. Βλ. G.R. Lepsius “Ελληνικές σπουδές Μαρμάρων”, 1890
2. Όπως αναφέρει ο A. Milchhoefer στο “Karten von Attica”, 1883, σελ. 26: «…στο “Κακόρεμα” βρίσκονται τα περισσότερα λατομεία και από την κοιλάδα του Αγ. Γεωργίου έφερναν τα μάρμαρα τραβώντας τα σε ένα ελικοειδές δρομάκι, του οποίου σώζονται κάποια ίχνη. 50 μέτρα ψηλότερα υπάρχει ένα κτίσμα που δεν μπορούσε να είχε άλλο σκοπό, από την στέγαση των εργατών του λατομείου. Οι διαστάσεις του εσωτερικού χώρου ήταν 4-4,70 μέτρα και το ύψος του εσωτερικά ήταν 2,40 μ. Ο γέρο-βοσκός που με οδήγησε, βεβαιώνει ότι κανένας ξένος δεν είχε έρθει εκεί. Όμως, αριστερά από την είσοδο, στον εσωτερικό τοίχο υπήρχε μια χαραγμένη επιγραφή, μιας προσωπικότητας που ήταν στενά συνδεδεμένη με την επιστημονική έρευνα των αρχαιοτήτων της Αττικής: 1789 FAUVEL…».
No comments:
Post a Comment